Es-Suli’nin Oyunortasına Dair Öğütleri

İlk oynayan oyuncu mücennah tabyasını uygulamalıdır. Fillerini rakibinden önce gelişmeye çalışmalıdır. Şahını zorda kalmadıkça oynamamalıdır zira başlangıç karesi şah için en iyisidir. Arada en az iki veya üç taş olmadıkça şahını kaleyle aynı dikey veya yataya getirmemelidir. Eğer şah çekiliyorsa değerli taşlar yerine firzan veya fil ile kapatın. Eğer firzan şah çekiyorsa atın bir fil hamlesi uzağına gidin. İki tane kuvvetli taşla şaha yapılan hücumdan sakının. Eğer rakip, taşlarıyla şahı felce uğratmışsa, taşlarına saldırın ve kırışmaları zorlayın. Şahlardan kaçının. Eğer bir avantaj elde edilebiliyorsa taş feda etmekten çekinmeyin. Eğer mümkünse, bir kırışmalar dizisinde sırayı taş kazanacak şekilde belirleyin. Eğer daha iyi bir oyununuz varsa beraberlik yapmayın, kötü konumdaysanız berabere yapmak için oynayın. Hem kendi taşlarınıza hem rakibin taşlarına dikkat edin. Rakibin her hamlesini dikkatle inceleyin. Eğer güvenilir görünen üç hamle hesapladıysanız ilk hamleyi oynayın ama ikincisini ve üçüncüsünü oynamadan bir daha inceleyin. Eğer taş kazandıysanız, neticesinde oyunu kazanmaya çalışın ve kazanın. Eğer taş kaybettiyseniz çabanızı azaltmayın. Hintli bir oyuncu vardı ki 40 sene boyunca hiç karşılığında avantaj elde etmeden piyon kaybetmemişti. Rakibiniz şahını oynuyorsa siz de karşılıklı olacak şekilde şahınızı oynayın. Eğer firzanını oynuyorsa siz de firzanınızı oynayın. Açılışta kalelerinizi rakibinizin kalelerinin karşısına yerleştirin. Rakibiniz bir piyonunu oynuyorsa siz de o piyona karşılık gelen piyonunuzu sürün, örneğin a-piyonuna karşılık b-piyonu veya c-piyonuna karşılık d-piyonu (Burada Murray mantıklı bir şekilde metin kopya edilirken yapılan bir hata olduğunu ve a piyonuna karşılık a piyonu, c piyonuna karşılık c piyonu şeklinde olması gerektiğini ileri sürer.) Açılışta en iyisi firzan, faras ve piyonlarla oynamaktır. Rakip bölgeye giren ilk oyuncu olmaya çalışın ama hemen geri püskürtülmemeye dikkat edin. Firzan için en iyi kare d3-karesi, faras için en iyi konum merkez veya tahtanın rakibe ait yarısındaki kenar bölgeler, kale için -eğer kırmızı/beyaz olduğumuzu farzedersek- b7/g7 ve a7/h7 kareleri ile g2 karesidir. (Siyahsak simetriği b2/g2, a2/h2 ve g7 kareleri) Kale için en kötü kare a2/h2 veya siyahsak a7/h7 kareleridir. [el-Laclac: Çünkü bu karede rakip fil saldırabilir. Faras için en kötü kare köşelerden sonra b2/g2 veya b7/g7 kareleridir. Köşeler kale hariç bütün taşlar için kötüdür.] Özgür bir faras hapsolmuş bir kaleden daha değerlidir. Kanatlarda oyunu açtıktan sonra merkezde açın. Merkez piyonlarınıza iyi bakın, çünkü onlar bütün piyonların en değerlileridir. e-piyonu d-piyonundan, d-piyonu c/f piyonlarından, c/f piyonları b/g piyonlarından ve son olarak b/g piyonları da a/h piyonlarından daha değerlidir. Bazıları g-piyonunun merkezdeki iki piyondan sonra en değerli piyon olduğunu söyler çünkü bu piyon rakibin güçlü filinin ve firzanının geri dönüşüne karşı bir casustur ve bu yüzden korunmalı ve kolay bir şekilde verilmemelidir. Fil en nefs (şah fili yani günümüzde beyaz renkli fil) ‘e dikkat edin. Bu fil, fil el-firzan (vezir fili, günümüzde siyah renkli fil) dan daha iyidir çünkü savunma filidir. Zorunda kalmadıkça veya materyal üstünlüğü elde etmedikçe bu fili feda etmeyin. Şah piyonunuza (e-piyonu) dikkat edin ve firzana saldırmak yahut sıkışık bir konumu açmak dışında bu piyonu e3/e6 karesinden öteye sürmeyin. Firzan piyonu (d-piyonu) genel bir kural olarak d4/d5’e sürülmelidir. Eğer yan yana üç piyon varsa ortadakini alın. [Laclac ekliyor: eğer piyon alışı bir piyon tarafından yapılıyorsa]. Açgözlü bir oyun tarzından sakının, tamah edin.

Sonuçlarını yeterince tartmadan teklif edilen bir taşa atlamayın. Taşı geri kazandığınızı veya kesin bir kazanç elde ettiğinizi açıkça görmeden taş feda etmeyin. Şahınızı hapsettirmeyin. Filin hareketine dikkat edin. Asla amaçsız hamle yapmayın. Firzanın kanadında (vezir kanadı) oyunu açmayın, genel kural şah kanadında ilerlemektir. Piyonu e4’e şu haller dışında sürmeyin: eğer d4 oynadıysanız, bir taşınızı korumanız gerekiyorsa, rakibin bir taşını kovmanız gerekiyorsa veya oyunu açmak için başka bir yol yoksa. Firzanı d3 veya f3’e oynamak için acele etmeyin. Kalelerinizi yedinci yatayda çiftleyin. Gelişim safhasında kalelerinizi ve faraslarınızı oynamayın. Bir taşı ileri oynayıp geri dönmek zorunda kalırsanız iki hamle kaybedersiniz. İyi bir konumdaki kale en az bir kale ve firzana eşit değerdedir. Eğer bir taş için iyi bir hamle görüyorsanız daha iyisini arayın. Hamle yaparken o hamleden ziyade oyunu kazanmak veya berabere yapmak hakkında düşünün. Fille yapılacak en doğru şey onu bir piyona feda etmektir. Çataldan kaçının.